Căn cứ theo quy định của Bộ luật lao động năm 2012 thì người lao động được lựa chọn nghề, học nghề tại nơi làm việc phù hợp với nhu cầu việc làm của mình. Nhà nước cũng khuyến khích người sử dụng lao động thực hiện việc đào tạo, bồi dưỡng trình độ, kỹ năng nghề cho người lao động đang làm việc cho mình hoặc hỗ trợ việc học nghề cho người lao động với mục tiêu làm việc lâu dài cho mình. Việc học nghề, tập nghề có thể được thực hiện thông qua việc ký kết hợp đồng đào tạo.
Đối với việc bồi thường, đền bù chi phí đào tạo thì hiện nay mặc dù trong quy định của Bộ luật lao động năm 2012, chỉ quy định về việc người lao động phải nghĩa vụ hoàn trả chi phí đào tạo cho người sử dụng lao động khi có hành vi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định tại khoản 3 Điều 43 Bộ luật lao động năm 2012. Tuy nhiên, khi quy định về hợp đồng đào tạo nghề giữa người lao động và người sử dụng lao động thì pháp luật vẫn tạo điều kiện để cho người lao động và người sử dụng lao động được tự thỏa thuận về các trường hợp bồi thường chi phí đào tạo thông qua quy định về trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo nghề trong hợp đồng đào tạo nghề đã ký kết.
Trên cơ sở nội dung phân tích ở trên, có thể xác định, người lao động sẽ phải bồi thường chi phí đào tạo nếu thuộc vào một trong các trường hợp sau:
1. Trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động.
Căn cứ theo quy định tại Điều 43 Luật Lao động 2012, trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động sẽ phải bổi thường chi phí đào tạo.
Điều 43. Nghĩa vụ của người lao động khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật
1. Không được trợ cấp thôi việc và phải bồi thường cho người sử dụng lao động nửa tháng tiền lương theo hợp đồng lao động.
2. Nếu vi phạm quy định về thời hạn báo trước thì phải bồi thường cho người sử dụng lao động một khoản tiền tương ứng với tiền lương của người lao động trong những ngày không báo trước.
2. Trường hợp hai bên có thỏa thuận về các trường hợp hoàn trả chi phí đào tạo theo nội dung của hợp đồng đào tạo nghề (nếu có).
Trường hợp hai bên có thỏa thuận về việc hoàn lại chi phí đào tạo, pháp luật tôn trọng sự thỏa thuận giữa các bên. Tuy nhiên, nếu sự thỏa thuận giữa các bên là trái pháp luật thì giao dịch là vô hiệu. Trường hợp sự trái pháp luật một phần, thì người lao động vẫn phải chịu trách nhiệm trên phần đúng luật, phần trái pháp luật sẽ bị vô hiệu.
Trong đó, chi phí đào tạo sẽ được xác định theo quy định tại khoản 3 Điều 62 Bộ luật lao động năm 2012, cụ thể gồm: các khoản chi có giấy tờ, chứng từ, hóa đơn hợp lệ về các chi phí chi trả cho người dạy, chi phí tài liệu, giáo trình học tập, chi phí cho việc thuê mướn trường, lớp, máy móc, vật dụng, thiết bị thực hành phục vụ quá trình đào tạo người lao động. Đồng thời chi phí đào tạo cũng có thể bao gồm tiền lương, tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế để đóng cho người học trong thời gian đi học và các khoản hỗ trợ khác cho người học theo sự thỏa thuận của các bên.
Trên đây là trường hợp người lao động phải bồi thường chi phí đào tạo khi chấm dứt hợp đồng lao động. Chấm dứt hợp đồng lao động không chỉ ảnh hưởng tới thu nhập của người lao động mà còn ảnh hưởng tới hiệu quả sản xuất kinh doanh của người sử dụng lao động. Đặc biệt là khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái luật. Trước khi ra quyết định chấm dứt hợp đồng, bạn đọc cần tham khảo các quy định để tránh những rắc rồi không đáng có.